تقسیم ملک مشاع یکی از موضوعات پرکاربرد و گاهی پیچیده در حقوق املاک ایران است که بر اساس قوانین مشخصی در قانون مدنی و قانون اجرای احکام مدنی تنظیم شده است. در این مقاله، با مواد قانونی مهم در این زمینه آشنا میشویم و هر ماده به زبان ساده توضیح داده خواهد شد.
نکته مهم : اگر چه دانستن نکات مهم حقوقی و اطلاعات در این باره میتواند بسیار کمک کننده و کاربردی باشد اما بهتر است برای حل مشکلات حقوقی و قانونی خود از یک فرد متخصص کمک بگیرید. برای مثال در کلان شهری مثل پایتخت، بهتر است از یک وکیل ملکی در تهران برای حل مشکلات حقوقی ملکی خود مشاوره دریافت نمایید.
ملک مشاع به ملکی گفته میشود که چند نفر بهصورت مشترک مالک آن هستند، بدون اینکه سهم هر کدام بهصورت فیزیکی مشخص شده باشد.
مثال:
اگر دو نفر یک زمین به مساحت ۱۰۰۰ مترمربع خریداری کنند و در سند قید شود که هر کدام مالک نیمی از آن هستند، این ملک مشاع است و مالکیت هر فرد در کل زمین جاری است.
متن قانون:
«هر یک از شرکا میتوانند هر وقت بخواهند تقاضای تقسیم مال مشترک را بکنند، مگر در مواردی که تقسیم به موجب این قانون ممنوع یا شرکای ملک مشاع توافق دیگری کرده باشند.»
توضیح:
این ماده بیان میکند که اصل بر آزادی شرکا در تقاضای تقسیم مال مشاع است، مگر در موارد استثنا مانند وجود قرارداد خاص یا ممنوعیت قانونی.
اگر دو شریک در قرارداد خرید یک ملک توافق کرده باشند که تا پنج سال حق تقسیم ملک وجود ندارد، این توافق بر ماده ۵۸۳ اولویت دارد.
متن قانون:
«تقسیم مال مشترک در صورتی ممکن است که باعث ضرر به یکی از شرکا نشود.»
توضیح:
در صورتی که تقسیم ملک مشاع باعث از بین رفتن ارزش کلی یا ضرر جدی به یکی از شرکا شود، این تقسیم غیرقانونی است.
اگر زمین مشاع به گونهای تقسیم شود که سهم یکی از شرکا فاقد راه دسترسی باشد، تقسیم مورد قبول نخواهد بود.
قانون اجرای احکام مدنی چند روش برای تقسیم ملک مشاع ارائه داده است:
این روش زمانی استفاده میشود که امکان تقسیم فیزیکی ملک وجود دارد. افراز توسط اداره ثبت یا دادگاه انجام میشود.
اگر زمین مشاع دارای شکل مستطیل و قابل تقسیم به دو قسمت مساوی باشد، افراز انجام میشود.
در این روش، اگر ملک قابل تقسیم به قطعات مساوی نباشد، یکی از شرکا قطعهای با ارزش بیشتر دریافت میکند و به دیگری مابهالتفاوت نقدی پرداخت میکند.
اگر زمین ۱۰۰۰ متری قابل تقسیم نباشد، یکی از شرکا ۶۰۰ متر زمین و دیگری ۴۰۰ متر دریافت میکند و مابهالتفاوت مالی پرداخت میشود.
اگر امکان افراز یا تعدیل نباشد، ملک فروخته و پول بین شرکا تقسیم میشود.
دو نفر مالک یک آپارتمان مشاع هستند که قابل تقسیم نیست؛ آپارتمان فروخته میشود و مبلغ فروش بین شرکا تقسیم میشود.
متن قانون:
«در صورتی که مال غیرقابل افراز باشد، دادگاه دستور فروش آن را صادر میکند.»
توضیح:
این ماده تأکید میکند که اگر امکان افراز وجود نداشته باشد، دادگاه موظف است حکم به فروش ملک مشاع بدهد.
یک باغ مشاع که دارای درختان ارزشمند است، قابل تقسیم فیزیکی نیست و باید فروخته شود.
اگر شرکا نتوانند بر سر روش تقسیم توافق کنند، دادگاه به درخواست یکی از شرکا وارد عمل شده و بر اساس قوانین حکم صادر میکند.
در املاک ورثهای که بهصورت مشاع بین وراث باقی مانده است، هر وارث میتواند تقاضای تقسیم مال مشاع کند. تقسیم ممکن است با توافق تمامی وراث یا از طریق دادگاه انجام شود.
اگر ملکی از متوفی باقی مانده و بین سه وارث مشاع باشد، هر وارث میتواند درخواست تقسیم ارائه دهد.
سوال مهم:
آیا معامله ملک مشاع امکانپذیر است؟
پاسخ:
بله، هر شریک میتواند سهم خود را به دیگری بفروشد. اما فروش سهم به افراد غیر بدون رضایت سایر شرکا ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
تقسیم ملک مشاع یک فرآیند حقوقی دقیق است که نیازمند آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه است. انتخاب روش مناسب برای تقسیم و جلوگیری از تضییع حقوق شرکا از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر با مسئلهای در زمینه تقسیم ملک مشاع روبهرو هستید، بهتر است با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
وبسایت دادملک با ارائه خدمات مشاوره حقوقی در زمینه املاک، آماده پاسخگویی به سوالات شما است.